GEBRUIKSWAARDEONDERZOEK TULP

Verslag van de tweede serie cultivars 1997/1998 en 1998/1999.

Algemeen

In 1996 startte de Koninklijke Algemeene Vereeniging voor Bloembollencultuur (KAVB) met het Gebruikswaarde-onderzoek Tulp nieuwe stijl. Een commissie bestaande uit onder andere telers, handelaren en veredelaars begeleidt dit onderzoek, dat bestaat uit teeltonderzoek op twee locaties (zand- en kleigrond), broeierijonderzoek en houdbaarheidsonderzoek.

Dit verslag behandelt de resultaten van de tweede groep cultivars, die in het onderzoek is opgenomen. Daarnaast wordt in het teeltgedeelte verslag gedaan van een drietal cultivars uit de eerste serie. Van deze cultivars was in het eerste teeltjaar geen ziftmaat 9 + 10 opgeplant en ze zijn daarom voor een jaar extra opgeplant.

Doel van het onderzoek

Doel van het gebruikswaarde-onderzoek is het in kaart brengen van teelt- en broeieigenschappen van nieuwe(re) cultivars.

Opzet

In het onderzoek zijn in de tweede serie 12 cultivars vergeleken met twee referentie-cultivars. Dit waren de volgende cultivars: ‘Dekker’s Glory’, ‘Dow Jones’, ‘Escape’, ‘Fontainebleau’, ‘Funny Girl’, ‘Fuyoko’, ‘Lady Margot’, ‘Louvre’, ‘Mondial’, ‘Super Parrot’, ‘Supercup’ en ‘True and Fair’. De referentie-cultivars zijn ‘Leen van der Mark’ en ‘Monte Carlo’.

In de zomer van 1997 is van alle cultivars bolmateriaal van de ziftmaten 5 + 6, 7 + 8 en 9 en 10 aangekocht. Dit materiaal is verdeeld in twee porties en opgeplant op de proeflocaties Proefbedrijf De Noord te St. Maartensbrug en Proeftuin Zwaagdijk. Na de oogst in 1998 zijn de leverbare maten 11 en 12/op afgebroeid bij Van der Hoek’s Broeiproevenbedrijf. Het plantgoed is op de teeltlocaties gebleven en in het najaar van 1998 wederom opgeplant. Na de oogst in 1999 is het leverbaar weer naar ‘Van de Hoek’ gegaan om in de winter van 1999/2000 te worden afgebroei. Na de oogst zijn een aantal bloemen van elke cultivar naar Bloemenveiling Flora te Rijnsburg gegaan om de houdbaarheid en sierwaarde te bepalen.

Tijdens de teelt en broei zijn normale teeltmaatregelen toegepast.

De bollen zijn in 2 herhalingen opgeplant om mogelijke standplaatseffecten uit te sluiten.

Het plantgoed waarmee in 1997 is gestart had in principe de volgende samenstelling:

3,75 kg zift10

3,75 kg zift 9

3,75 kg zift 7 + 8

1,25 kg zift 5 + 6

De bollen zijn opgeplant bij de volgende plantdichtheden:

zift 10 120 stuks per m bed

zift 9 140 stuks per m bed

zift 7+8 150 stuks per m bed

zift 5+6 280 stuks per m bed

Van de eerste serie wordt nog van drie cultivars verslag gedaan van het teeltonderzoek. Dit waren de cultivars: ‘Cheers’, ‘Friso’ en ‘Hollandia’. Deze werden eveneens vergeleken met de referentie-cultivars ‘Leen van der Mark’ en ‘Monte Carlo’. Voor het verslag van het broeierijgedeelte wordt verwezen naar de publicatie ‘Verslag van de eerste serie cultivars 1996-1997 en 1997-1998’. De opzet van het onderzoek is grotendeels hetzelfde als hierboven beschreven voor de tweede serie cultivars. Echter van deze cultivars is uit de eerste serie het plantgoed van de ziftmaten 9 en 10 niet gescheiden opgeplant. Vanaf de tweede serie cultivars is het protocol gewijzigd en zijn de ziftmaten 9 en 10 gescheiden opgeplant.

De grond op Proefbedrijf De Noord is een zandgrond, de grond op Proeftuin Zwaagdijk is een kleigrond. In onderstaande tabel zijn de belangrijkste bodemkundige eigenschappen van de locaties weergegeven.

Tabel 1.

De bodemgegevens van de beide teeltlocaties.

Locatie	Type	Slibgehalte	Organische stof	pH
De Noord Zwaagdijk	zand zware klei	1-3% 25-35%	0,9-1,0% 6-7%	6,2-6,6 7,3

Resultaten teelt

Tweede serie cultivars

Ziekten en afwijkingen te velde.

Tijdens het groeiseizoen zijn de door virussen aangetaste planten verwijderd en zijn de symptomen zoveel mogelijk vastgelegd. Verder is gekeken naar het voorkomen van dwalingen en dieven binnen de partij.

In geen van de partijen kwamen dieven voor. Ook het aantal dwalingen bleef beperkt. In ‘Monte Carlo’ kwamen een aantal planten voor met rode strepen in de bloemen. Verder kwamen in ‘Super Parrot’ een aantal dwalingen voor. In alle partijen kwam TBV voor, gemiddeld was het percentage lager dan 1%. Bij de volgende cultivars kwamen 10 planten of meer voor met TBV in het geteelde materiaal (totaal ca. 2 RR²): ‘Monte Carlo’, ‘Fontainebleau’, ‘Lady Margot’, ‘Louvre’, ‘Mondial’ en ‘Super Parrot’.

In ‘Fontainebleau’ kwam in 1998 en bij ‘Supercup’ kwam in 1999 een lichte aantasting van helsvuur voor. Opmerkingen over veel spetters werden gemaakt bij de cultivars ‘Fontainebleau’ en ‘Mondial’ in het natte voorjaar van 1998, rotkoppen kwamen eveneens in 1998 voor bij de cultivars ‘Super Parrot’ en ‘True and Fair’.

Vroegheid.

Alle bloemen zijn gekopt bij volle bloei en de bollen zijn gerooid als de hoofdbol een bruin wangetje kreeg. In onderstaande tabel is de bloei- en rooidatum van de cultivars weergegeven ten opzichte van de referentiecultivar Leen van der Mark. De onderlinge afrijpingsverschillen en dus het rooitijdstip van cultivars ten opzichte van elkaar kan van jaar tot jaar echter nogal variëren.

De verschillen in rooitijdstip tussen de cultivars waren over het algemeen groter dan de verschillen in bloeitijdstip.

Tabel 2.

Het bloei- en rooitijdstip van de cultivars in dagen ten opzichte van de referentiecultivar ‘Leen van der Mark’ op de locaties op kleigrond (Zwaagdijk) en zandgrond (De Noord).

Cultivar	Bloeitijdstip				Rooitijdstip
	1998 zand	1998 klei	1999 zand	1999 klei	1998 zand	1998 klei	1999 zand	1999 klei
Leen v/d Mark Monte Carlo	0 = 26/4 0	0 = 27/4 0	0 = 28/4 0	0 = 3/5 -3	0 = 29/6 -7	0 = 7/7 -4	0 = 28/6 +7	0 = 9/7 +3
Dekker’s Glory Dow Jones Escape Fontainebleau Funny Girl Fuyoko Lady Margot Louvre Mondial Supercup Super Parrot True and Fair	0 0 0 +11 -5 0 +8 +3 0 +3 +3 +11	0 0 0 +9 -7 0 +4 0 0 +4 0 +4	0 0 0 +8 -8 0 +5 +5 0 +5 0 +5	0 0 0 +4 -3 -3 +2 0 0 0 +2 +2	-7 0 +14 +7 -7 +7 +7 +14 -7 +14 0 0	-5 -4 +2 +6 -1 +2 -1 +6 -1 +6 0 0	0 0 +14 +21 0 +14 +7 +21 +14 +14 +7 0	-4 -3 +4 +10 -11 +4 0 +10 0 +4 0 -4

Gemiddeld was alleen ‘Funny Girl’ vroeg ten opzichte van ‘Leen van der Mark’ wat betreft bloei- en rooitijdstip, ‘Dekker’s Glory’ was alleen vroeg wat betreft rooitijdstip. De overige cultivars waren gemiddeld wat betreft vroegheid van bloei- en rooitijdstip gelijk aan ‘Leen van der Mark’ of later. ‘Fontainebleau’ en ‘True and Fair’ waren late bloeiers; ‘Fontainebleau’, ‘Louvre’, ‘Supercup’ en ‘Escape’ rijpten gemiddeld laat af.

Opbrengst.

De opbrengst en de verklistering van de ziftmaten 9 en 10 is nauwkeurig vastgesteld en is in de tabellen 4, 5, 7 en 8 weergegeven. De gegevens van de maten zift 9 + 10 geven een goed beeld van de opbrengst van de gehele partij. In tabel 6 is de opbrengst per RR² weergegeven van alle opgeplante maten.

Blauwgroeien kwam voor bij de cultivars ‘Dekker’s Glory’ (2% in 1998 zand, 5-10% in 1999 klei), ‘Dow Jones’ (1% in 1999 zand), ‘Mondial’ (<1% in 1998 zand) en ‘Leen van der Mark’ (<1% in 1999 zand).

Het leverbaar is 10 dagen na oogst beoordeeld op zuur. Op zandgrond kwam in beide jaren weinig zuur voor (<1%), behalve bij ‘Super Parrot’ in het leverbaar in 1998 (5%). Op kleigrond kwam gemiddeld meer zuur voor, met name in 1998. Het meeste zuur (meer dan 2% in een van de jaren) kwam voor bij ‘Dekker’s Glory’, ‘Dow Jones’, ‘Fontainebleau’, ‘Fuyoko’ en ‘Super Parrot’. Gemiddeld over beide jaren waren de zuurpercentages echter niet hoog.

Naast de zuurwaarnemingen tijdens de teelt is ook een zuurtoets uitgevoerd op het Testcentrum voor Siergewassen volgens een vast protocol. In de tabel hieronder staan de uitkomsten van de zuurtoets weergegeven (na uitzieken in Fusarium besmette grond). Hierbij moet worden opgemerkt dat bij de zuurtoets de ziektedruk zeer hoog is en veel hoger dan in een normale praktijksituatie.

Grofweg kan bij de zuurtoets gesteld worden dat een percentage gezond van 90% en hoger wil zeggen dat de cultivar weinig gevoelig voor zuur is. Een percentage tussen 10 en 90% is gemiddeld gevoelig en lager dan 10% is gevoelig. Combinatie van de teeltgegevens en de toets van het testcentrum geven gezamenlijk een indicatie van de zuurgevoeligheid van de betreffende cultivar. De gegevens kunnen niet als absolute waarden worden gehanteerd omdat het optreden van zuur in de teelt van veel factoren afhankelijk is.

Super Parrot is niet getoetst omdat dit een mutant van White Dream is en volgens verwachting een hoge zuurgevoeligheid heeft. De praktijkcijfers bevestigen dit beeld.

Tabel 3.

De aantasting door zuur (Fusarium) tijdens de teelt (leverbaar 10 dagen na rooien, plantgoed half september) en de resultaten van de zuurtoets uitgevoerd door het Testcentrum Siergewassen (Fusarium besmette grond na uitzieken).

Cultivar	Zandgrond, % zuur	Kleigrond, % zuur	Zuurtoets, % gezond
	Leverbaar	leverbaar	na rooien	na uitzieken
Leen v/d Mark Monte Carlo	0,0 0,1	0,3 0,7	81 100	75 94
Dekker’s Glory Dow Jones Fontainebleau Funny Girl Fuyoko Lady Margot Louvre Mondial Supercup Super Parrot True and Fair Escape	0,0 0,0 0,1 0,1 0,1 0,0 0,1 0,3 0,0 2,4 0,0 0,1	1,0 1,8 0,5 0,2 0,4 0,4 0,8 0,1 0,3 2,0 0,6 1,1	0 0 0 0 94 0 62 44 19 niet getoetst 37 92	0 0 0 0 94 0 50 38 6 niet getoetst 25 92

Clustergewicht en verklisteringsgetal

De opbrengst van de ziftmaten 9 en 10 opgeplant staat weergegeven in de tabellen 4, 5, 7 en 8. Deze cijfers zijn statistisch verwerkt en zijn een zuivere vergelijking tussen de cultivars. De opbrengsten per RR² zijn weergegeven in tabel 6 en geven de telers een indicatie van de opbrengst in een praktijksituatie. Doordat in het eerste jaar een vaste verhouding in de maten is gekozen, kan de opbrengst van de cultivars in de praktijk wel iets afwijken. De samenstelling van een praktijkpartij zal in sommige gevallen afwijken van de voor het onderzoek als standaard gekozen plantgoedsamenstelling. Daarnaast is de opbrengst berekend vanuit een klein oppervlak en de ervaring leert dat de opbrengsten veelal dan relatief hoog zijn.

De opbrengst wordt bepaald door het gemiddeld clustergewicht (gewicht in gram per geoogste cluster) en het percentage 11/12 en 12/op. Het percentage 11/12 en 12/op is bepaald ten opzichte van het aantal geoogste clusters. Dit staat weergegeven in tabel 4 en 5. De verklistering wordt weergegeven door het verklisteringsgetal en het gewicht-% hoofdbollen. Het verklisteringsgetal is het gemiddeld aantal klisters per hoofdbol. Het gewicht-% hoofdbollen is het gewicht van de hoofdbollen in percentage van het totaal geoogst gewicht. Extreme verklistering kwam bij geen van de cultivars voor. De verklistering staat weergegeven in tabel 7. Verder staan in tabel 8 de huidkwaliteit en het percentage uitval weergegeven. De uitval te velde betreft de bollen die tijdens de teelt verloren zijn gegaan, ze zijn wel geplant maar niet gerooid.

Opbrengstverschillen

De opbrengst van de cultivar ‘Super Parrot’ was bij de teelt op zandgrond met name in het eerste jaar laag. De stand was toen ook slecht. Om een beter beeld van deze cultivar op zandgrond te krijgen is deze cultivar voor een derde jaar opgeplant. De resultaten van de eerste twee jaar worden voor de volledigheid wel alvast vermeld.

Van de referentiecultivars gaf ‘Monte Carlo’ op beide locaties de laagste opbrengst.

Ten opzichte van de referentiecultivar ‘Monte Carlo’ gaf de cultivar ‘Funny Girl’ op beide locaties een lager clustergewicht. ‘Super Parrot’ gaf bij teelt op zandgrond een lager gemiddeld clustergewicht dan ‘Monte Carlo’. Ten opzichte van ‘Leen van der Mark’ gaf de cultivar ‘Fuyoko’ bij beide maten een hoger clustergewicht. ‘Fontainebleau’ en ‘Supercup’ gaven bij zift 9 een hoger gemiddeld clustergewicht dan ‘Leen van der Mark’.

Bij de teelt op zandgrond was bij beide plantmaten het percentage leverbaar (11/12 en 12/op) van de cultivars ‘Fuyoko’, ‘Mondial’, ‘Supercup’ en ‘Escape’ hoger dan van ‘Leen van der Mark’. Op kleigrond gaf alleen de plantmaat 9 van deze cultivars een betrouwbaar hoger percentage leverbaar dan ‘Leen van der Mark’.

Bij de cultivars ‘Funny Girl’ en ‘Super Parrot’ werd bij de teelt op zandgrond bij beide maten en bij de teelt op kleigrond bij plantmaat 9 minder leverbaar geoogst dan van ‘Monte Carlo’.

Het percentage 12/op van de cultivars ‘Fuyoko’, ‘Louvre’, ‘Supercup’ en ‘Escape’ was hoger dan van ‘Leen van der Mark’. Het percentage 12/op van ‘Funny Girl’ en ‘Super Parrot’ was lager dan van ‘Monte Carlo’.

De cultivars ‘Funny Girl’ en ‘Super Parrot’ gaven bij de teelt op kleigrond een hogere opbrengst dan bij de teelt op zandgrond. Bij ‘Dekker’s Glory’ werden na de teelt op kleigrond meer 12/op geoogst dan na de teelt op zand, het totale percentage leverbaar was echter niet hoger. Bij ‘True and Fair’ was het percentage leverbaar na teelt op zand hoger dan na teelt op klei.

Verklistering en hoeveelheid plantgoed

Bij een hoog verklisteringsgetal worden er meer klisters per hoofdbol geoogst. Het gewichts-percentage van de hoofdbollen is dan lager. Er wordt dan veel plantgoed geoogst en minder leverbaar. Is het verklisteringsgetal te hoog en het gewichtspercentage aan hoofdbollen te laag dan is er sprake van extreme verklistering (er zijn echter nog geen normen) en wordt er nauwelijks meer leverbaar geoogst. Is de verklistering te laag, dan wordt te weinig plantgoed geoogst en zullen bv. toppers moeten worden opgeplant om niet ‘uit de partij te groeien’.

Bij de cultivars ‘Louvre’, ‘Mondial’ en ‘True and Fair’ werd weinig plantgoed per cluster geoogst, was het verklisteringsgetal laag en het gewichtspercentage per hoofdbol hoog.

Eveneens een laag verklisteringsgetal werd gemeten bij de cultivars ‘Dekker’s Glory’, ‘Supercup’, ‘Escape’ en ‘Lady Margot’ zift 9.

Bij ‘Fontainebleau’ en ‘Super Parrot’ was het verklisteringsgetal bij de teelt op kleigrond hoger dan van de referentiecultivars.

Bij ‘Fontainebleau’ en ‘Fuyoko’ werd bij de teelt op kleigrond meer plantgoed per cluster geoogst dan bij de referentiecultivars.

Uitval te velde en huidkwaliteit

Over het algemeen trad er weinig uitval op, gemiddeld 5% tijdens de teelt en 0,5% tijdens de bewaring. De cultivar Louvre gaf iets meer uitval tijdens de teelt dan gemiddeld, bij de cultivar Super Parrot was het percentage beduidend hoger (17%).

Van de meeste cultivars was de huidkwaliteit normaal tot goed. Alleen bij de cultivars ‘Lady Margot’ en ‘Supercup’ werd onvoldoende gescoord.

Tabel 4.

De opbrengst in relatief gemiddeld gewicht per geoogste cluster (gram) en het aantal zift 12/op, zift 11/12, totaal zift 11/op en het gemiddeld aantal kilogrammen aan plantgoed per 100 geoogste clusters van de onderzochte cultivars, gemiddeld over de jaren 1997/1998 en 1998/1999 op de locaties op zandgrond (Proefbedrijf De Noord) en kleigrond (Proeftuin Zwaagdijk) van opgeplant zift 9.

Cultivar	Zandgrond					Kleigrond
	relatief cluster- gewicht*	per 100 geoogste clusters				relatief cluster- gewicht*	per 100 geoogste clusters
		stuks 12/op	stuks 11/12	stuks 11/op	kg plantgoed		stuks 12/op	stuks 11/12	stuks 11/op	kg plantgoed
Leen v/d Mark Monte Carlo	99 90	60 52	25 28	85 80	0,93 0,82	104 99	65 54	19 21	84 75	0,78 1,08
Dekker’s Glory Dow Jones Escape Fontainebleau Funny Girl Fuyoko Lady Margot Louvre Mondial Supercup Super Parrot*** True and Fair	86 97 104 103 75 105 95 102 88 106 66 92**	47 60 72 67 23 77 51 82 59 71 18 68**	32 28 18 22 37 15 33 13 31 21 36 16**	79 88 90 89 60 92 84 95 90 92 54 84**	0,74 0,76 0,70 0,82 1,13 0,62 0,74 0,25 0,38 0,72 1,10 0,25**	111 107 114 119 94 129 119 115 104 124 100 96**	68 72 78 71 59 78 73 77 75 75 58 51**	15 16 12 16 22 13 13 7 15 15 17 14**	83 88 90 87 81 91 86 84 90 90 75 65**	0,86 0,84 0,75 1,22 0,87 1,22 0,96 0,53 0,47 0,83 1,34 0,63**
gemiddeld	92	58	25	83	0,71	108	68	15	83	0,88

* Het gemiddelde clustergewicht van beide lokaties bedroeg 39 gram en is op 100 gesteld. Bij cultivars waar in de tabel 100 is genoteerd bedroeg het clustergewicht( afgerond) dus 39 gram.

**in 1997/1998 is ziftmaat 9 niet opgeplant van ‘True and Fair’, daarom staat hier een gecorrigeerde waarde

*** De opbrengst van ‘Super Parrot’ op zand was met name in het eerste jaar laag. Deze cultivar is op zand daarom voor een derde jaar opgeplant.

Tabel 5.

De opbrengst in relatief gemiddeld gewicht per geoogste cluster (gram) en het aantal zift 12/op, zift 11/12, totaal zift 11/op en het gemiddeld aantal kilogrammen aan plantgoed per 100 geoogste clusters van de cultivars, gemiddeld over de jaren 1997/1998 en 1998/1999 op de locaties op zandgrond (Proefbedrijf De Noord) en kleigrond (Proeftuin Zwaagdijk) van opgeplant zift 10.

Cultivar	Zandgrond					Kleigrond
	relatief cluster- gewicht	per 100 geoogste clusters				relatief cluster- gewicht	per 100 geoogste clusters
		stuks 12/op	stuks 11/12	stuks 11/op	kg plantgoed		stuks 12/op	stuks 11/12	stuks 11/op	kg plantgoed
Leen v/d Mark Monte Carlo	105 85	83 67	14 20	97 87	1,41 1,15	115 95	88 65	10 22	98 87	1,31 1,52
Dekker’s Glory Dow Jones Escape Fontainebleau Funny Girl Fuyoko Lady Margot Louvre Mondial Supercup Super Parrot** True and Fair	87 100 101 104 75 106 99 99 86 110 68 86	72 82 88 87 53 88 76 91 86 88 53 86	20 14 8 13 27 10 18 7 10 10 30 8	92 96 96 100 80 98 94 98 96 98 83 94	0,98 1,27 0,98 1,28 1,12 1,23 1,13 0,38 0,55 1,24 1,00 0,39	105 108 111 116 90 121 105 114 98 119 100 95	84 86 91 80 73 84 76 90 86 86 82 78	11 8 7 15 15 14 10 6 8 12 13 10	95 94 98 95 88 98 86 96 94 98 95 88	1,02 1,22 1,06 1,81 1,18 1,82 1,26 0,69 0,72 1,23 1,50 0,72
gemiddeld	94	79	15	94	1,01	106	82	11	94	1,22

* Het gemiddelde clustergewicht van beide lokaties bedroeg 50 gram en is op 100 gesteld. Bij cultivars waar in de tabel 100 is genoteerd bedroeg het clustergewicht( afgerond) dus 50 gram.

** De opbrengst van ‘Super Parrot’ op zand was met name in het eerste jaar laag. Deze cultivar is op zand daarom voor een derde jaar opgeplant.

Tabel 6.

De opbrengst per RR² van de cultivars van alle opgeplante maten( incl. zift 10/11) gemiddeld over beide proefjaren op beide locaties¹.

Cultivar	Plantgoed in kg		Leverbaar in stuks		Totaal
					plantgoed kg	leverbaar stuks
	zift 5-8	zift 9+10	zift 11/12	zift 12/op
Zandgrond Leen v/d Mark Monte Carlo Dekker’s Glory Dow Jones Escape Fontainebleau Funny Girl Fuyoko Lady Margot Louvre Mondial Supercup Super Parrot^2 True and Fair^3	7,2 5,5 4,0 6,9 4,2 5,2 5,8 4,8 6,2 2,9 3,2 5,2 5,9 2,6	9,4 9,8 10,0 9,3 7,7 9,2 11,9 7,7 8,5 5,4 7,1 8,4 9,3 6,0	270 300 332 265 273 297 297 270 316 173 282 305 220 183	471 445 464 463 650 639 281 656 523 749 582 674 158 542	16,5 15,3 14,0 16,2 11,9 14,4 17,7 12,5 14,7 8,3 10,3 13,5 15,2 8,7	741 745 796 728 923 936 578 926 839 922 865 979 378 725
Kleigrond Leen v/d Mark Monte Carlo Dekker’s Glory Dow Jones Escape Fontainebleau Funny Girl Fuyoko Lady Margot Louvre Mondial Supercup Super Parrot True and Fair^3	7,8 7,8 5,1 7,8 4,6 9,1 6,7 8,5 8,1 5,2 4,5 6,2 9,3 4,7	8,8 9,9 7,9 8,6 6,9 9,2 9,1 8,7 7,1 7,0 7,4 7,5 9,5 6,4	275 290 198 195 236 277 299 252 207 156 239 242 242 195	604 507 643 588 793 664 482 756 702 716 676 778 419 606	16,6 17,7 13,0 16,3 11,5 18,3 15,9 17,2 15,1 12,2 11,8 13,7 18,8 11,1	878 797 842 783 1029 942 781 1008 909 871 915 1020 661 801
Gemiddeld beide locaties	5,9	8,3	253	580	14,2	833

¹ De opbrengst per RR² is berekend op basis van twee proefjaren en omgerekend vanuit een klein oppervlak. In het eerste jaar was het uitgangsmateriaal een vaste hoeveelheid van de diverse maten (zie inleiding) voor alle cultivars, dit kan afwijken van de verhoudingen in een praktijkpartij. Hierdoor kan een wat vertekend beeld ontstaan ten opzichte van de praktijksituatie. De cijfers geven een indicatie van de groei van een cultivar.

² De opbrengst van ‘Super Parrot’ op zand was met name in het eerste jaar laag. Deze cultivar is op zand daarom voor een derde jaar opgeplant.

³ in het eerste jaar was geen zift 9 opgeplant

Tabel 7.

De verklistering weergegeven in het verklisteringsgetal en het gewichtspercentage van de hoofdbollen van de cultivars, gemiddeld over de jaren 1997/1998 en 1998/1999 op de locaties op zandgrond (Proefbedrijf de Noord) en kleigrond (Proeftuin Zwaagdijk) van opgeplant zift 9 en 10.

Cultivar	Zandgrond				Kleigrond
	Verklisteringsgetal		Gewicht-% hoofdbollen		Verklisteringsgetal		Gewicht-% hoofdbollen
	zift 9	zift 10	zift 9	zift 10	zift 9	zift 10	zift 9	zift 10
Leen v/d Mark Monte Carlo	2,2 1,7	3,3 2,4	83 87	74 78	1,4 2,0	2,8 2,3	88 79	79 73
Dekker’s Glory Dow Jones Escape Fontainebleau Funny Girl Fuyoko Lady Margot Louvre Mondial Supercup Super Parrot True and Fair	0,9 2,0 1,5 1,8 1,4 1,3 1,2 0,8 1,2 1,1 1,4 0,1	1,4 3,2 2,1 2,7 2,1 2,2 2,3 1,3 2,1 1,8 2,2 1,3	90 86 87 84 89 88 89 96 96 86 87 100	81 76 81 75 81 77 79 93 89 78 78 93	1,3 1,7 1,4 2,5 2,2 2,1 1,7 0,8 1,5 1,3 2,5 1,0	1,6 2,5 1,8 3,4 2,4 2,6 2,0 1,3 2,2 1,8 3,0 1,5	86 85 86 77 84 79 84 91 91 86 73 84	83 81 83 73 78 72 80 89 86 82 74 88
gemiddeld beide locaties	1,5	2,2	86	81

Tabel 8.

Het percentage uitval tijdens bewaring en te velde* en de huidkwaliteit van de cultivars, gemiddeld over de jaren 1997/1998 en 1998/1999 op de locaties op zandgrond (Proefbedrijf de Noord) en kleigrond (Proeftuin Zwaagdijk) gemiddeld van opgeplant zift 9 en 10.

Cultivar	Uitval-%		Huidkwaliteit
	bewaring	te velde	zandgrond	kleigrond
Leen v/d Mark Monte Carlo	0,3 0,3	3 5	goed goed	normaal goed/zeer goed
Dekker’s Glory Dow Jones Escape Fontainebleau Funny Girl Fuyoko Lady Margot Louvre Mondial Supercup Super Parrot True and Fair	1,0 0,3 0,6 0,7 0,4 0,6 0,5 0,2 0,2 0,4 0,8 0,4	5 4 5 5 3 5 2 8 4 3 17 5	normaal/goed normaal/goed normaal/goed goed normaal/goed normaal onvoldoende normaal/goed normaal/goed onvoldoende goed matig/goed	matig/normaal normaal/goed goed goed normaal/goed goed/zeer goed onvold./matig (dun) goed goed matig/normaal goed normaal
gemiddeld	0,5	5

* het percentage uitval is berekend als percentage uitval tijdens de teelt ten opzichte van de opgeplante aantallen

Eerste serie cultivars.

In de publicatie van de eerste serie cultivars is bij de berekening van het verklisteringsgetal van de teelt op kleigrond in 1996/1997 een fout gemaakt. Daardoor was het verklisteringsgetal 1,0 te hoog. Hieronder volgt de gecorrigeerde tabel. Door deze correctie blijkt de verklistering op Zwaagdijk gelijk aan de verklistering op De Noord. De overige conclusies blijven hetzelfde.

Tabel 9.

De verklistering weergegeven in het verklisteringsgetal en het gewichtpercentage van de hoofdbollen van de onderzochte cultivars, gemiddeld over de jaren 1996/1997 en 1997/1998 op de locaties op zandgrond (Proefbedrijf De Noord) en kleigrond (Proeftuin Zwaagdijk).

Cultivar	Zandgrond		Kleigrond
	Verklisteringsgetal	gewicht-% hoofdbollen	Verklisteringsgetal	gewicht-% hoofdbollen
Leen van der Mark Monte Carlo Carola Gavota Leo Visser Purple Prince Sevilla Stargazer Strong Gold Verona	2,7 1,9 0,7 2,1 2,3 2,4 1,6 1,6 1,5 1,1	76 81 92 73 76 70 90 80 90 90	1,9 2,0 1,1 1,7 2,5 2,2 1,6 1,5 1,6 1,1	79 75 86 81 71 67 87 73 85 81
Gemiddeld (van beide locaties)	1,8	80

Drie cultivars uit de eerste serie.

Bij de eerste serie was van een drietal cultivars in het eerste teeltjaar geen ziftmaat 9 + 10 opgeplant. Daarom zijn deze cultivars voor een derde jaar opgeplant en worden de resultaten in dit rapport weergegeven.

Ziekten en afwijkingen te velde.

Tijdens het groeiseizoen zijn de door virussen aangetaste planten verwijderd en zijn de symptomen zoveel mogelijk vastgelegd. Verder is gekeken naar het voorkomen van dwalingen en dieven binnen de partij.

In geen van de partijen kwamen dieven voor. Ook het aantal dwalingen bleef beperkt. In ‘ Monte Carlo’ kwamen een aantal planten voor met rode strepen in de bloemen. In alle partijen kwam TBV voor, gemiddeld was het percentage lager dan 1%. Gemiddeld kwamen er 4 planten of minder voor met TBV in het geteelde materiaal (totaal ca. 2 RR²).

Om een goed oordeel te kunnen geven over de gevoeligheid van de cultivars voor TBV zal verder onderzoek noodzakelijk zijn.

Vroegheid.

Alle bloemen zijn gekopt bij volle bloei en de bollen zijn gerooid als de hoofdbol een bruin wangetje kreeg. In onderstaande tabel is de bloei- en rooidatum van de cultivars ten opzichte van de referentiecultivar ‘Leen van der Mark’.

Tabel 10.

Het bloei-en rooitijdstip van de cultivars in dagen ten opzichte van de referentiecultivar ‘Leen van der Mark’ op de locaties op kleigrond (Zwaagdijk) en zandgrond (De Noord).

Cultivar	Bloeitijdstip				Rooitijdstip
	1998 zand	1998 klei	1999 zand	1999 klei	1998 zand	1998 klei	1999 zand	1999 klei
Leen v/d Mark Monte Carlo	0 =29/4 -3	0 =27/4 0	0 =28/4 0	0 =3/4 0	0 =29/6 -7	0 =6/7 -6	0 =28/6 +7	0 =9/7 +3
Cheers Friso Hollandia	+8 0 0	0 0 0	+5 0 0	0 0 0	+14 0 +7	+7 -11 -2	+14 +7 +7	+3 -11 -4

Opbrengst.

De opbrengst en de verklistering van de ziftmaten 9 + 10 is nauwkeurig vastgesteld en is in de tabellen 11 en 12 weergegeven. De gegevens van de ziftmaten 9 + 10 geven een goed beeld van de opbrengst van de gehele partij.

Blauwgroeien kwam bij de getoetste cultivars niet voor.

Zuur kwam op zandgrond nauwelijks voor. Op kleigrond kwam meer zuur voor. Het meeste zuur kwam voor bij de cultivars ‘Leen van der Mark’ en ‘Hollandia’, iets minder zuur kwam voorbij ‘Monte Carlo’ en ‘Friso’, het minste zuur kwam voor bij ‘Cheers’.

Rhizoctonia kwam alleen voor in 1997/1998 bij teelt op klei. Het meeste Rhizoctonia kwam voor in de cultivar ‘Hollandia’, daarna volgde ‘Leen van der Mark’. Het minste aantasting kwam voor in ‘Friso’.

Het relatief clustergewicht van de cultivars ‘Hollandia’ en ‘Cheers’ was hoger dan van de refrentiecultivars, het clustergewicht van ‘Friso’ was vergelijkbaar met die van de referentiecultivars.

‘Cheers’ en ‘Friso’ gaven meer 12/op en minder 11/12 per 100 geoogste clusters dan de referentiecultivars. Het totaal percentage leverbaar van ‘Cheers’ was hoger, van ‘Friso’ en ‘Hollandia’ gelijk aan dat van de referentiecultivars.

‘Cheers’ en ‘Friso’ gaven minder plantgoed per cluster, een lager verklisteringsgetal en een hoger gewichtspercentage hoofdbollen dan de referentiecultivars.

‘Hollandia’ gaf meer plantgoed per cluster dan de referentiecultivars, een lager gewichtspercentage per hoofdbol en op kleigrond een hoger verklisteringsgetal.

De verschillen tussen kleigrond en zandgrond waren gering.

Het percentage uitval was voor alle cultivars vergelijkbaar, gemiddeld 5%.

Tabel 11.

De opbrengst in relatief gemiddeld gewicht per geoogste cluster (gram) en het aantal 12/op, zift 11/12, zift 11/op en het gemiddeld aantal kilogrammen aan plantgoed per 100 geoogste clusters van de onderzochte cultivars, gemiddeld over de jaren 1997/1998 en 1998/1999 op de locaties op zandgrond (Proefbedrijf De Noord) en kleigrond (Proeftuin Zwaagdijk) van opgeplant zift 9 + 10.

Cultivar	Zandgrond					Kleigrond
	relatief cluster- gewicht	per 100 geoogste clusters				relatief cluster- gewicht	per 100 geoogste clusters
		stuks 12/op	stuks 11/12	stuks 11/op	kg plantgoed		stuks 12/op	stuks 11/12	stuks 11/op	kg plantgoed
Leen v/d Mark Monte Carlo	93 78	69 53	21 27	90 80	1,02 0,93	99 91	74 64	15 17	89 81	1,07 1,26
Cheers Friso Hollandia	108 95 98	91 83 61	8 11 29	99 94 90	0,38 0,39 1,26	123 106 110	93 85 73	7 8 19	100 93 92	0,50 0,68 1,63
gemiddeld beide locaties	100=46 g	75	16	91	0,91

Tabel 12.

De verklistering weergegeven in het verklisteringsgetal en het gewichtspercentage van de hoofdbollen van de cultivars, gemiddeld over de jaren 1997/1998 en 1998/1999 op de locaties op zandgrond (Proefbedrijf De Noord) en kleigrond (Proeftuin Zwaagdijk) van opgeplant zift 9 + 10.

Cultivar	Zandgrond		Kleigrond
	Verklisteringsgetal	Gewicht-% hoofdbollen	Verklisteringsgetal	Gewicht-% hoofdbollen
Leen v/d Mark Monte Carlo	2,6 2,0	80 84	2,3 2,5	80 77
Cheers Friso Hollandia	0,7 1,1 2,4	93 93 76	1,0 1,4 3,1	93 89 72
gemiddeld beide locaties	1,9	84

Tabel 13.

Het percentage uitval tijdens de teelt en tijdens de bewaring en de huidkwaliteit van de cultivars, gemiddeld over de jaren 1997/1998 en 1998/1999 op de locaties op zandgrond (Proefbedrijf de Noord) en kleigrond (Proeftuin Zwaagdijk) gemiddeld van opgeplant zift 9 + 10.

Cultivar	Uitval-%		Huidkwaliteit
	teelt	bewaring	zandgrond	kleigrond
Leen v/d Mark Monte Carlo	6 5	0,4 0,6	goed goed	normaal/goed goed
Cheers Friso Hollandia	4 5 5	0,5 1,1 0,7	onvold./normaal onvoldoende onvold./normaal	normaal/goed normaal/goed onvold./normaal
gemiddeld	5	0,7

Voor het verslag van het broeierijgedeelte wordt verwezen naar de publicatie ‘Verslag van de eerste serie cultivars 1996-1997 en 1997-1998’.

RESULTATEN BROEIERIJ

Drie trekken

De bollen van de maten 11/12 en 12/op zijn afgebroeid in drie perioden. Als er te weinig bollen waren, is er in twee perioden gebroeid. De inhaaldata waren 22/23 december, 19/20 januari, 16/17 februari (resp. seizoen 1998/1999 en 1999/2000). In tabel 14 staan de koudeweken en de tijdstippen van afbroei van de cultivars. Het gegeven aantal koudeweken is gebaseerd op gegevens van Van den Hoek’s Broeiproevenbedrijf en de inzenders. Omdat in het eerste broeiseizoen het aantal gegeven koudeweken voor sommige cultivars/ziftmaten een matig resultaat gaf zijn in het tweede seizoen enkele aanpassingen in het aantal koudeweken doorgevoerd.

De planten zijn gebroeid op kisten en in veilstadium geoogst. Vervolgens zijn de planten gemeten en gewogen. De gegevens staan in tabel 15 en 16.

In de tabel staat weergegeven:

- gemiddeld gewicht per geoogste steel

- totale lengte = de lengte van onderkant steel tot bovenkant bloem

- bladlengte = lengte van onderkant steel tot bovenkant langste blad

- pootlengte

- bloemgrootte = de lengte van de bloemknop in veilstadium

- bloem in blad = aantal centimeter dat de bovenkant bloem korter is dan het langste blad, bij een negatief getal steekt de bloemknop boven het blad uit

- percentage veilbare planten

- kasdagen = dagen van inhalen tot einde oogst

Tabel 14.

Het aantal koudeweken bij broeien in de seizoenen 1998/1999 en 1999/2000 voor respectievelijk de ziftmaten 11/12 en 12/op.

Cultivar	Koudeweken bij inhalen 1998/1999						Koudeweken bij inhalen 1999/2000
	december		januari		februari		december		januari		februari
	z 11	z 12	z 11	z 12	z 11	z 12	z 11	z 12	z 11	z 12	z 11	z 12
Leen v/d Mark Monte Carlo	14 14	15 15	14 -	15 15	14 13	14 14	14 14	15 15	14 14	15 15	14 14	15 15
Dekker’s Glory Dow Jones Fontainebleau Funny Girl Fuyoko Lady Margot Louvre Mondial Supercup Super Parrot True and Fair Escape	14 14 - 14 14 - - - - - - 14	15 15 - 14 15 15 15 - - - - 15	- - 13 14 14 14 14 14 - - - 14	15 15 14 - 15 15 15 15 16 - 15 15	- - 13 - - - - - 15 15 14 -	- 14 14 - 14 14 14 14 16 15 15 -	- 14 - 14 14 - - - - - - -	15 15 - 14 15 14 15 - - - - 15	14 - - - - 14 14 14 15 - - 14	15 - 16 - - 14 15 15 16 15 16 15	- - 15 - - - - - - 14 15 -	- 15 16 14 14 - - 15 15 15 16 -

Tabel 15.

De broeierijresultaten van de cultivars zift 12/op van de bollen afkomstig van klei en zand en gemiddeld over de twee proefjaren (voor koudeweken en broeiperioden zie tabel 14).

Cultivar	Gewicht (g)	Lengte (cm)			Bloem-grootte (cm)	Bloem in blad (cm)	% veil- baar	Kasdagen
		totaal	blad	poot				trek 1	trek 2	trek 3
Zandgrond Leen vd Mark Monte Carlo Dekker’s Glory Dow Jones Escape Fontainebleau Funny Girl Fuyoko Lady Margot Louvre Mondial Super Parrot Supercup True and Fair	34 35 33 33 38 32 32 27 42 47 40 38 47 52	28 31 25 28 30 32 30 33 32 37 28 28 40 30	31 31 30 31 32 34 31 36 39 41 33 30 42 32	14 15 10 14 19 16 15 14 15 17 13 15 14 11	5,1 5,0 5,2 5,2 5,1 4,6 4,9 5,7 5,0 5,4 4,7 5,6 5,7 4,4	3,2 0,8 4,3 3,0 1,8 2,9 1,3 2,8 6,8 4,4 4,2 2,1 1,2 2,0	99 71 96 99 99 98 95 99 96 99 99 95 99 73	26 21 29 26 28 - 21 22 27 28 - - - -	24 22 25 - 24 29 - - 24 25 21 23 26 26	23 22 - 23 - 26 19 21 25 26 22 21 26 26
Kleigrond Leen vd Mark Monte Carlo Dekker’s Glory Dow Jones Escape Fontainebleau Funny Girl Fuyoko Lady Margot Louvre Mondial Super Parrot Supercup True and Fair	38 37 38 36 39 35 36 28 44 47 44 46 50 60	30 32 30 30 31 33 33 34 33 37 30 30 41 30	34 33 34 33 33 37 35 37 41 42 35 33 42 33	15 14 12 14 20 16 15 13 13 18 13 16 15 11	5,4 4,9 5,3 5,3 5,1 4,7 4,9 5,7 5,0 5,4 4,6 5,6 5,7 4,5	3,5 1,2 4,0 3,2 2,0 3,5 2,0 3,6 7,9 4,3 4,8 2,9 1,1 3,1	97 79 93 98 98 95 97 99 95 99 99 95 99 60	26 22 29 26 28 - 22 22 26 28 - - - -	24 22 25 - 24 29 - - 24 25 21 23 26 26	23 22 - 23 - 26 20 21 26 26 22 22 26 26
gemiddeld	40	32	35	15	5,1	3,1	94	25	24	23

Tabel 16.

De broeierijresultaten van de cultivars zift 11/12 van de bollen afkomstig van klei en zand en gemiddeld over de twee proefjaren (voor koudeweken en broeiperioden zie tabel 14).

Cultivar	Gewicht (g)	Lengte (cm)			Bloem-grootte (cm)	Bloem in blad (cm)	% veil- baar	Kasdagen
		totaal	blad	poot				trek 1	trek 2	trek 3
Zandgrond Leen vd Mark Monte Carlo Dekker’s Glory Dow Jones Escape Fontainebleau Funny Girl Fuyoko Lady Margot Louvre Mondial Super Parrot Supercup True and Fair	30 31 28 27 31 27 28 20 37 39 31 33 40 45	27 32 24 25 31 29 30 31 32 36 26 27 40 31	29 32 28 27 32 32 31 33 40 40 30 29 42 33	14 15 10 13 18 14 15 15 16 17 13 16 14 11	4,9 5,0 4,9 5,1 4,7 4,4 4,7 5,4 4,9 4,9 4,4 5,5 5,6 4,2	2,6 0,0 4,2 2,0 0,6 2,4 0,9 1,7 7,3 3,7 3,7 2,1 1,9 1,8	98 70 98 98 96 97 95 98 95 97 97 98 98 30	28 23 30 28 34 - 21 24 - - - - - -	24 23 25 - 25 30 19 - 25 25 23 - 27 -	23 22 - - - 28 - - - - - 21 27 27
Kleigrond Leen vd Mark Monte Carlo Dekker’s Glory Dow Jones Escape Fontainebleau Funny Girl Fuyoko Lady Margot Louvre Mondial Super Parrot Supercup True and Fair	32 33 31 29 33 27 28 20 37 39 32 35 41 45	30 33 29 28 33 31 32 32 33 37 28 28 42 31	32 33 32 30 34 33 33 34 41 40 32 31 44 33	14 15 11 14 20 16 15 14 17 17 14 16 15 11	5,0 4,8 4,9 5,2 4,7 4,4 4,7 5,4 4,8 4,9 4,3 5,4 5,5 4,2	2,5 0,3 3,5 1,7 0,4 2,2 1,1 1,8 8,2 2,9 4,1 3,5 2,0 2,0	97 76 99 97 96 95 95 99 92 97 100 98 96 34	28 23 31 28 31 - 22 24 - - - - - -	25 22 25 - 26 30 20 - 25 26 24 - 27 -	23 23 - - - 25 - - - - - 22 28 27
gemiddeld	32	31	34	15	4,9	2,5	91	26	25	24

De planten getrokken van zift 11/12 waren van beide locaties gemiddeld even zwaar, de planten afkomstig van zift 12/op van de bollen geteeld op kleigrond waren zwaarder (3,4 gram) dan van de bollen geteeld op zandgrond.

De cultivars ‘Lady Margot’, ‘Louvre’, ‘Mondial’, ‘Supercup’, ‘Super Parrot’ en ‘True and Fair’ gaven gemiddeld zwaardere planten dan de referentiecultivars. De cultivars ‘Fontainebleau’, ‘Funny Girl’ en vooral ‘Fuyoko’ gaven lichtere planten dan de referentiecultivars.

De planten van de ‘kleibollen’ waren gemiddeld 1,8 cm langer dan de planten van de zandbollen.

De cultivars ‘Louvre’ en ‘Supercup’ gaven langere planten dan de referentiecultivar ‘Monte Carlo’. Geen van de cultivars was betrouwbaar korter dan ‘Leen van der Mark’. Ten opzichte van de gemiddelde lengte van de planten waren ‘Dekker’s Glory’, ‘Dow Jones’, ‘Leen van der Mark’ en ‘Super Parrot’ korter.

Het blad van de planten van kleibollen was gemiddeld 2 cm langer dan van de planten van de zandbollen. Bij de cultivars ‘Fuyoko’, ‘Lady Margot’, ‘Louvre’ en ‘Supercup’ was het blad langer dan van de referentiecultivars. Geen van de cultivars had korter blad dan ‘Leen van der Mark’.

Het verschil in pootlengte tussen zand en kleibollen was slechts 0,5 cm. De cultivar Escape had een extreem lange poot. Ook ‘Lady Margot’, ‘Louvre’ en ‘Super Parrot’ hadden een lange poot. De cultivars ‘Dekker’s Glory’ en ‘True and Fair’ hadden een korte poot ten opzichte van de overige cultivars.

Tussen zand en klei was geen verschil in bloemgrootte. De cultivars ‘Fuyoko’, ‘Super Parrot’ en ‘Supercup’ hadden grote bloemen ten opzichte van de referentiecultivars, ‘Fontainebleau’, ‘Mondial’ en ‘True and Fair’ hadden kleine bloemen ten opzichte van de referentiecultivars.

Geen van de cultivars had de bloem echt boven het blad. De referentiecultivar ‘Monte Carlo’ had de bloem het minst in het blad. De cultivars ‘Dekker’s Glory’, ‘Lady Margot’, ‘Louvre’ en ‘Mondial’ hadden de bloem verder in het blad dan gemiddeld.

Het gemiddeld aantal kasdagen was voor zift 11/12 25 dagen en voor zift 12/op 24 dagen. Geen van de cultivars had een betrouwbaar kortere kasperiode dan de referentiecultivar ‘Monte Carlo’. De cultivars ‘Dekker’s Glory’, ‘Louvre’ (alleen zift 12/op) en ‘Escape’ hadden in de eerste trek een lange kasperiode. Verder hadden de cultivars ‘Fontainebleau’, ‘Supercup’ en ‘True and Fair’ een vrij lange kasperiode (trek 2 en 3).

De oogstperiode was gemiddeld 3,6 dagen. De cultivar ‘Dow Jones’ had de langste oogstperiode (4,5 dagen) ten opzichte van de andere cultivars.

Het percentage veilbaar was lager dan 90% bij ‘Monte Carlo’ en ‘True and Fair’.

Bij ‘Monte Carlo’ werd de uitval vooral veroorzaakt door holle stelen. Bij ‘True and Fair’ was er in het jaar 1999 weinig bloei in zift 12/op trek 2 en 3 en zift 11/12 trek 3 door bloemverdroging en groenkoppen. Bij de overige cultivars bleef het percentage uitval beperkt en waren er geen duidelijke afwijkingen geconstateerd.

HOUDBAARHEID

Bloementest

Een aantal stelen van de afgebroeide partijen is naar Bloemenveiling Flora getransporteerd, zodat daar de houdbaarheid kon worden bepaald. Op de bloemenveiling zijn de stelen na een transport-simulatie van 4 dagen bij 8º C op de vaas gezet. Daarna zijn de bloemen beoordeeld en is vastgesteld of de bloemen nog sierwaarde hadden. Per cultivar zijn 2 tot 6 bossen beoordeeld op houdbaarheid. De verdeling over de grondsoorten was wel altijd evenwichtig, de verdeling over de gebroeide maten (11/12 en 12/op) en over de broeiperioden was niet altijd evenwichtig verdeeld. De houdbaarheid in dagen werd echter niet beïnvloed door de ziftmaat.

De beoordeling was als volgt:

Eenmalig:

· aanvoerrijpheid (volgens VBN)

· doorgroeien van de nek, na 6 dagen of als de sierwaarde eerder verloren ging op het moment van afschrijven

· maximale bloemgrootte

· houdbaarheid

· reden van afschrijven

Driemaal per week:

· zwierigheid (stengelkromming; 1 = zwierig/krom, 10 = recht,)

· bladpunten (1 = geen, 10 = zeer ernstig)

· bladkleur (1 = groen, 10 = geel)

De grondsoort had weinig invloed op de houdbaarheid. In tabel 17. zijn de gegevens dan ook gemiddeld over de grondsoort/herkomst van de bollen.

De ziftmaat van de gebroeide bollen had effect op de bloemgrootte en de doorgroei. Gemiddeld was de bloemgrootte van zift 12/op iets groter en groeide de stelen iets meer door dan van 11/12.

De houdbaarheid varieerde van 4,9 dagen (‘Funny Girl’) tot 7,0 dagen (‘Monte Carlo’). Geen van de cultivars was langer houdbaar dan de referentiecultivar ‘Monte Carlo’. De houdbaarheid van de referentiecultivar ‘Leen van der Mark’ was 5,8 dagen. Alleen de cultivar ‘Funny Girl’ had een houdbaarheid van korter dan 5 dagen.

De verschillen in bloemgrootte tussen de cultivars waren gering. Alleen van de cultivar ‘Supercup’ was de bloem betrouwbaar groter dan van de referentiecultivars. Bij de overige cultivars was de bloemgroootte tussen de 6 en 7 cm.

Gemiddeld werd een waardering van 4 gegeven voor de bladpunten. Veel bladpunten (>6) kwamen voor bij de cultivars ‘Louvre’ en ‘Super Parrot’.

Gemiddeld was het cijfer voor de steelstand 7,6. De steelstand van de referentiecultivars was 8,7 voor ‘Leen van der Mark’ en ‘Monte Carlo’ kreeg gemiddeld een 7,2. Geen van de cultivars ging echt hangen op de vaas (cijfer 1 tot 2). Een laag cijfer voor de steeltstand (<6) kregen de cultivars ‘Fontainebleau’, ‘Supercup’ en ‘Super Parrot’.

Op de vaas groeiden de cultivars gemiddeld 7,5 cm door. De cultivars ‘Leen van der Mark’, ‘Dow Jones’ en ‘Lady Margot’ groeiden het meest op de vaas (± 10 cm). ‘Dekker’s Glory’ en ‘Super Parrot’ groeide het minste (gemiddeld resp. 4 en 4,9 cm).

De bladkleur was over het algemeen goed groen (gemiddeld 8,3 ). Geen van de cultivars had een duidelijk groener blad dan ‘Leen van der Mark’. Het blad van de cultivar ‘Mondial’ was iets minder groen dan van de referentiecultivars. Verder hadden de cultivars ‘Lady Margot’, Louvre’ en ‘Super Parrot’ een gemiddeld cijfer boven de 8 voor bladkleur (dus iets lichter groen).

De meeste cultivars bloeiden met open bloemen. Alleen bij ‘Fuyoko’ en ‘Leen van der Mark’ bleven de bloemen soms dicht. De meeste bloemen werden afgeschreven (geen sierwaarde meer) door bloemverdroging. Bij ‘Funny Girl’ trad veelvuldig rui op. Bij ‘Super Parrot’ en ‘True and Fair’ was de bloei in 1999 nogal moeizaam (bloem blijft groen en komt niet goed open) en werd in 2000 schimmel in de bloemen geconstateerd.

Tabel 17.

De houdbaarheid (dagen), bloemgrootte (maximale bloemgrootte in cm gedurende de bloei), bladpunten, steelstand en doorgroei van de stengel (cm) van de cultivars; gemiddeld over de broeiperioden, ziftmaten en proefjaren.

Cultivar	Houdbaar-heid	Bloem-grootte	Blad-punten	Steel-stand	Doorgroei
Leen van der Mark Monte Carlo	5,8 7,0	6,5 6,8	4,2 2,4	8,7 7,2	11,0 6,4
Dekker’s Glory Dow Jones Fontainebleau Funny Girl Fuyoko Lady Margot Louvre Mondial Supercup Super Parrot True and Fair Escape	5,1 5,8 6,6 4,9 6,3 5,8 6,0 5,8 6,5 6,4 5,6 5,3	6,7 6,2 6,3 6,5 7,0 6,9 6,9 6,2 7,9 6,5 6,2 6,6	4,2 3,7 3,0 4,5 2,2 3,8 6,6 4,8 4,2 6,6 3,3 5,1	8,8 8,3 5,8 8,8 8,1 7,0 8,9 8,8 5,8 5,1 7,6 6,9	4,0 10,0 7,8 8,4 7,0 9,9 6,2 6,3 6,4 4,9 6,4 7,6
Gemiddeld	6,0	6,6	4,0	7,6	7,5

Weer in de seizoenen.

In onderstaande tabellen zijn de temperatuur, de neerslag en de straling per maand weergegeven en daarnaast het langjarig gemiddelde.

Tabel 18.

De gemiddelde temperatuur (°C) per maand in de jaren 1997, 1998 en 1999 en het langjarig gemiddelde (gemiddelde 1961-1990; De Kooy)(De Kooy, Den Helder en Hoorn/Berkhout*; Bron: KNMI).

Maand	1997		1998		1999		Normaal
	De Kooy	Hoorn	De Kooy	Hoorn	De Kooy	Berkhout	De Kooy
januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december	-0,9 5,1 6,7 7,3 11,5 15,0 17,0 20,5 15,2 10,7 6,5 5,2	-1,2 5,8 7,5 7,6 12,5 15,7 17,6 20,8 14,5 10,1 6,4 4,9	5,1 6,3 7,0 8,7 13,4 15,1 15,9 16,3 15,0 10,5 4,5 4,8	5,0 6,6 7,4 9,4 14,3 15,7 16,1 16,4 15,1 10,3 4,4 4,5	5,3 3,9 6,6 9,3 13,0 14,5 18,1 17,7 17,6 11,6 8,1 5,7	5,3 3,7 - 9,3 13,4 14,5 18,2 17,2 17,2 10,8 7,0 4,9	2,7 2,6 4,6 7,3 11,3 14,2 16,2 16,6 14,6 11,3 7,1 4,2

Tabel 19.

De neerslagsom (mm) per maand in de jaren 1997, 1998 en 1999 en het langjarig gemiddelde (gemiddelde 1961-1990; De Kooy)(De Kooy, Den Helder en Hoorn/Berkhout*; Bron: KNMI).

Maand	1997		1998		1999		Normaal
	De Kooy	Hoorn	De Kooy	Hoorn	De Kooy	Berkhout	De Kooy
januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december	5,3 51,5 20,9 22,0 52,7 109,4 44,8 30,4 26,6 74,5 51,3 78,9	2,9 76,4 28,0 30,1 56,2 73,2 69,6 53,2 41,7 90,6 39,6 84,3	103,9 17,6 77,5 83,2 24,3 107,9 40,2 70,1 124,3 154,6 97,4 83,4	111,1 22,8 94,1 103,3 31,2 170,9 70,9 82,1 137,8 233,4 106,9 90,8	89 51 79 44 28 104 24 113 99 88 85 134	94 51 - 54 31 64 25 99 104 104 69 170	63 42 52 41 42 49 65 68 82 83 91 76

Tabel 20.

De stralingssom (globale straling in Joule/cm²) per maand in de jaren 1997, 1998 en 1999 en het langjarig gemiddelde (gemiddelde 1961-1990; De Kooy)(De Kooy, Den Helder en Berkhout*; Bron: KNMI).

Maand	1997	1998	1999		Normaal
	De Kooy	De Kooy	De Kooy	Berkhout	De Kooy
januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december	7497 12106 26282 42228 54985 58162 59549 54687 36320 18806 7719 4551	6729 14041 22616 36053 56551 52168 51322 50108 25028 12745 9737 5481	7801 15944 22441 46066 64018 62973 62265 46332 32454 19446 8522 5351	- - - 43262 61503 62166 61746 47279 32458 18817 9448 5663	6921 13874 28184 43264 59214 60188 57598 49480 32273 18692 8577 5202

* Hoorn t/m februari 1999, daarna Berkhout. Straling alleen in Berkhout gemeten.

Het jaar 1997 was zeer warm, zeer zonnig en droog. 1997 begon echter met een koudegolf. In augustus was sprake van een hittegolf, het was de warmste augustus sind 1706. Januari 1997 was een droge maand, mei en juni waren echter zeer nat.

Het jaar 1998 was zeer nat, zeer warm en aan de sombere kant. Vooral in de eerste helft van 1998 was het warm. Vooral in januari, maart, april, juni, september en oktober viel extreem veel neerslag, alleen februari was een droge maand. De maanden april en oktober waren erg somber.

Het jaar 1999 was warm en nat. De maanden januari, februari en maart waren zacht en nat. De maanden mei en juli waren warm, droog en zonnig. De maanden juni, augustus en december waren extreem nat.