Omwonendenonderzoek: uitkomsten geruststellend, communicatie zeer teleurstellend
woensdag 10 april 2019
Woensdag 10 april plaatste het RIVM een persbericht over de uitkomsten van het onderzoek onder omwonenden van bollenteelt. De organisatie bevestigt dat de teruggevonden residuen van gewasbeschermingsmiddelen geen risicogrenzen overschrijden. Dit sluit aan bij het afgelopen zomer gepubliceerde onderzoek waaruit bleek dat omwonenden van agrarische percelen juist gezonder zijn. De berichtgeving van woensdag was een fout van het RIVM, het onderliggende rapport is dan ook nog steeds niet beschikbaar. LTO Nederland, KAVB en NFO zijn zeer teleurgesteld dat er zo slordig over dit belangrijke onderzoek wordt gecommuniceerd.
Boeren en tuinders zetten zich in voor een gezonde omgeving. Gezondheid is het grootste goed, of het nou die van de teler of van zijn buren betreft. LTO Nederland, KAVB en NFO zijn trots op de talloze ondernemers die open het gesprek aangaan met hun omgeving om eventuele zorgen in transparantie te bespreken. Ook voor boeren en tuinders, en hun families, is het goed nieuws dat de uitkomsten van het onderzoek geruststellend zijn. De strikte veiligheidsnormen voor de verspreiding van gewasbeschermingsmiddelen worden niet overschreden.
De manier waarop met het onderzoek wordt omgesprongen kent echter geen winnaars. Tendentieuze berichtgeving op basis nog niet afgeronde noch openbare onderzoeken drijft mensen uit elkaar. Het gebrek aan nuance is schadelijk voor omwonenden, die gebaat zijn bij duidelijkheid over de klaarblijkelijk geruststellende uitkomsten. Het is bovendien zeer kwalijk richting telers. De ondernemers en hun families hebben sinds het begin van het onderzoek in het volste vertrouwen een bijdrage geleverd, maar zijn nu in een mediastorm terechtgekomen zonder de uitkomsten van metingen rond hun eigen percelen te kennen.
Het ogenschijnlijke digitale ongelukje van het RIVM is de tweede keer dat er prematuur over het onderzoek wordt bericht. De conceptversie van het rapport werd in maart al gelekt, nadat het RIVM een deel van de uitkomsten onder een brede groep mensen had verspreid. Er werd hiervoor geen verantwoordelijkheid genomen.
LTO Nederland, KAVB en NFO wachten met een inhoudelijke reactie tot het volledige rapport beschikbaar is. Wel onderschrijven de organisaties het belang van een plek waar burgers, ondernemers, provincies en gemeenten terecht kunnen met vragen over gewasbescherming en gezondheid. Zo’n informatiebron zou onder verantwoordelijkheid van de nationale overheid moeten vallen, en alleen kunnen bestaan met actieve participatie van boeren en tuinders.
De sector blijft zich ondertussen inzetten om de al in 2017 gepresenteerde Ambitie Plantgezondheid 2030, ´Gezonde Teelt, Gezonde Toekomst´ te realiseren. De transitie naar een weerbare plantaardige productie staat daarin centraal. In een weerbaar systeem kunnen gewassen tegen een stootje en krijgen ziekten en plagen minder kans. De noodzaak om (bijvoorbeeld met gewasbeschermingsmiddelen) bij te sturen wordt daarmee tot een minimum beperkt. Voor zover ingrijpen toch nodig is gebeurt dit zo lokaal en groen mogelijk, met zo weinig mogelijk emissies. De sector zet zich daarmee in voor een (klimaat)robuuste, ecologisch en economisch duurzame voedsel- en sierteelt, geproduceerd in een gezonde omgeving op basis van vertrouwen tussen boer en burger, teler en omwonende.